چهارمین دورۀ آموزش کتابداران کتابخانه های روستایی روز بیستم شهریور ماه 1389 در مجتمع فرهنگی ایثار واقع در کردان کرج، طی مراسمی کار خود را آغاز کرد.
در این مراسم ابتدا منیر همایونی مدیر اجرایی کانون توسعه فرهنگی کودکان به شرکت کنندگان خیرمقدم گفت.وی در ادامه به نقش آموزش و انتقال آن در رشد و توسعه جوامع انسانی اشاره کرد و گفت:« کتابخانه های روستایی به عنوان مراکز فعال فرهنگی برای ارائه آموزش های عمومی وتکمیلی در کنار آموزش های رسمی مدارس است.» وی در ادامه افزود:«آموزش های نو باید توام با نگاه و بینش انسان مدارباشد و مروج فرهنگ صلح ،عدالت اجتماعی و احترام به حقوق برابر انسان ها باشد.»
پس از ایشان یحیی مافی از پیشکسوتان آموزش و پرورش، صحبت کرد.وی به همراه همسرش شادروان معصومه سهراب حدود پنجاه سال پیش دبستان نمونه ای به نام مهران داشت که با روش های جدید آموزشی اداره می شد. یحیی مافی در ابتدای سخنانش پس از تشکر از مسئولان کانون توسعه فرهنگی کودکان گفت : « زمانی که ما مدرسه داشتیم به زحمت توانستیم 7 کتاب مناسب برای کودکان پیدا کنیم و با همان 7 کتاب کتابخانۀ مدرسه را راه انداختیم. یکی از این کتاب ها موش و گربه بود.آن زمان گمان می کردند چون عنوان کتاب نام دو حیوان را در خود دارد، برای کودکان مناسب است. اولین کسی که برای کودکان شعر گفت، عباس یمینی شریف بود که می گفتند چون نمی تواند برای بزرگسالان شعر بگوید، برای کودکان شعر می گوید. امروز خوشبختانه کتاب های زیادی برای کودکان چاپ می شود، اما شمارگان آن ها کم است. وی در ادامه پیشنهاد کرد مدارس برای راه اندازی کتابخانه هنگام ثبت نام از والدین تقاضا کنند، حداقل یک جلد کتاب به مدرسه هدیه کنند.»
سخنران بعدی ، شاهده سعیدی ، از مسئولان کتابخانه های کانون توسعه فرهنگی بود. وی دربارۀ اولین کتابخانۀ کانون که در سال 1380راه اندازی شد گفت و اضافه کرد« تا کنون با استفاده از کمک های مردمی 14 کتابخانه در مناطق محروم روستایی احداث کرده ایم همچنین با همراهی آموزش و پرورش چند مدرسۀ فنی – حرفه ای در رشته های آبرسانی، گازرسانی، الکترونیک صنعتی و لوله کشی برای دختران و پسران راه اندازی کرده ایم.» وی در ادامه افزود در کتابخانه های ما فعالیت هایی چون سفالگری، نقاشی، کتابخوانی، آشنایی با ادبیات کهن، نشریه نویسی و … اجرا می شود.
شاهده سعیدی در پایان اضافه کرد:« ما علاوه بر کتابخانه و مدارس فنی – حرفه ای در روستاها و مناطق محروم آزمایشگاه های دبستانی را نیز تجهیز می کنیم.»
بعد از صحبت های منیر همایونی ،مدیر اجرایی و دیگر کارشناسان، گروه موسیقی نوا، برنامۀ شادی اجرا کردند.
در پایان مراسم افتتاحیه همکاران کانون توسعه با آوردن کیک، تولد خانم منیر همایونی را جشن گرفتند و پس از آن کتابدارهای همۀ کتابخانه ها و همراهان شان یکی یکی خودشان را معرفی کردند.
سپس میهمانان برای پذیرایی دعوت شدند.
در این مراسم علاوه بر همکاران کانون توسعه ،اعضای هیئت مدیره و کتابداران ،از سازمان های مرتبط نیز نمایندگانی شرکت شرکت داشتند که قدردان آن ها هستیم: آقای یحیی مافی عضو هیئت مدیره شورای کتاب کودک،خانم دکتر نرگس طالقانی از اعضای هیئت مدیره کانون توسعه ، خانم دکتر فاطمه قاسم زاده عضو هیئت مدیره انجمن پژوهش های پویا، خانم پریچهر نسرین پی از اعضای مؤسسه پژوهشی کودکان دنیا، خانم ….. از انجمن حامیان کار و خیابان و آقای بهروز قطبی از روزنامۀ اطلاعات.همچنین آقایان حسین همایونی و رضا خاکی نژاد از اعضای هیدت مدیره و آقای ایرج محمدی بازرس کانون.
کارگاه های آموزشی از ساعت 30/8 صبح یکشنبه 21 شهریور آغاز شد.
اولین کارگاه ، آموزش روزنامه نگاری با هدف تهیۀ نشریۀ کتابخانه ای بود. در این کارگاه فرمهر منجزی انواع نشریه را معرفی کرد و سپس چگونگی نوشتن سر مقاله ، مقاله ، گزارش ، مصاحبه و … جزئیات یک نشریه را آموزش داد. هر قسمت از آموزش همراه با کار عملی بود. کتابدارها به گروه های پنج نفره تقسیم شدند و هر گروه کار عملی را با هم انجام می داد.
در قسمت بعدی شاهده سعیدی کارگاه روش های ارزیابی کتاب و آشنایی با ادبیات کودک و خصیصه های کتاب های گروه های مختلف سنی را آموزش داد.
در این قسمت کتاب هایی که قبلاً کارشناسان کانون توسعه معرفی آن ها را آماده کرده بودند، در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت تا با نمونه هایی از انواع معرفی، اعم از معرفی ترغیبی، معرفی ساده و… آشنا شوند و خودشان کتاب ها را مطالعه کنند و نوع دیگری معرفی بنویسند.
بعداز ظهر کارگاه عملی بودو قرارشدهمه با هم یک نشریه تهیه کنند.هر گروه قسمتی از کار را بر عهده گرفت. موضوع کار برای تهیه گزارش ،نوشتن سرمقاله و… افتتاح دوره و هفتۀ آموزش کتابداران بود. شرکت کنندگان در پایان کارگاه یک نشریه شامل : سرمقاله، مقالۀ تحلیلی، مصاحبه، گزارش، معرفی کتاب، به طور جمعی تهیه کردند.
پس از پذیرایی کوتاه خانم رؤیا رضوانی کارگاه آشنایی با نرم افزار فهرست کردن کتاب های کتابخانه را برگزار کردند. این نرم افزار شامل نام تمام کتابخانه ها ، نام محل ، نام کتاب ، نام نویسنده و دیگر مشخصات کتاب است و بر اساس حروف الفبا تنظیم می شود.این نرم افزار را مهندس آراز علیپور برای کتابخانه های کانون طراحی کرده است.
بعد از پایان این کارگاه همۀ مدرسان ، هماهنگ کننده ها و کتابدارها و کمک کتابدارها به طرف زمین دوچرخه سواری و اسب سواری رفتند و چند ساعتی را تفریح کردند.
روز دوشنبه کارگاه مدیریت مشارکتی برگزار شد. مدرس این کارگاه خانم عزت السادات حسینی بود. ابتدا تعریف مدیریت مشارکتی بیان شد. سپس فعالیت های گروهی زیر انجام شد: معرفی و رسم تصویر خود، حقوق و مسئولیت ها ، الاغ مشارکتی، نقشه آینده (چشم انداز) و فعالیت صندلی زمان و اتصال تصاویر (بریدۀ جراید در موضوع های مختلف). هدف از انجام این فعالیت ها ، مهارت برقراری ارتباط، تقویت احساس مسئولیت فردی و اجتماعی، تقویت نگرش مشارکت ، خلاقیت و چالش ، تقویت نگرش خلاق در آموزش و فعالیت های کتابخانه ای بود. پس از پذیرایی برنامۀ قصه گویی و قصه خوانی بود. برای این برنامه آقای محمدرضا یوسفی و خانم دباغ آمده بودند. آقای محمدرضا یوسفی در کارگاه شناخت قصه، انواع داستان و ساختار و عناصر آن ، به شکل عملی به شرکت کنندگان آموزش دادند و سپس خانم دباغ قصۀ سلطان و نقاش را گفتند.
روز سه شنبه خانم خدیجه یارعلی کارگاه برنامه ریزی را با رویکرد خودکفایی برگزار کرد. کارگاه با پرسشی آغاز شد، خانم یارعلی از همه خواست سهم خو د را در کانون توسعه، بیان کنند. هر کس از کاری که انجام می داد و جایگاهی که برای خود قائل بود صحبت کرد. پس از آن دربارۀ هدف صحبت شد. تعریف هدف ، تدوین آن ، هدف های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت . این قسمت را هر گروه با تعیین هدفی فرضی تمرین کرد. سپس تعریف برنامه ریزی ارائه شد و شاخص های یک برنامه . بعد از ظهر همان روز شرکت کنندگان تمام آموخته های صبح را در گروه های کاری عملاً تمرین کردند و در پایان روز هر گروه برنامه ای را که ریخته بود همراه با تمام جزئیات شرح داد.
پس از صرف عصرانه و استراحت برنامۀ تئاتر برگزار شد. گروه تئاتر خط فاصله ، دو اجرا داشتند یکی نمایش پانتومیم به نام « من ، ما1 » و دومین نمایش هم نمایش عروسکی «من ، ما2». پس از اجرای تئاتر کارگردان، هنرپیشه و عوامل صحنه با شرکت کنندگان جلسۀ بحث و گفت و گو داشتند و در مورد هر دو نمایش و چگونگی استفاده از کتاب در اجرای نمایش صحبت کردند.
روز چهارشنبه ، خانم ناهید مظفری به همراه خانم زهرا باهر کارگاه استرس و مدیریت زمان را اجرا کردند. در این کارگاه ابتدا برای شرکت کنندگان دربارۀ فشارهای روانی صحبت شد و سپس راه های مقابله با استرس و مهارت کنترل آن بیان شد.
در این کارگاه مباحث زیر مطرح شد: استرس چیست؟ شناسایی علائم و نشانه های استرس ، انواع استرس و تفاوت های آن ، عوامل استرس زا، عوارض استرس ، روش های کم کردن استرس، مدیریت زمان و خود آرام سازی.
بعد از ظهر همان روز خانم ها مظفری و باهر چند تمرین یوگا برای خودآرام سازی به شرکت کنندگان آموزش دادند.
روز پنجشنبه خانم فریده خواجوی کارگاه آموزش فنی کتابداری را برگزار کرد. در این کارگاه تعریف کتابدار و فنون کتابداری بیان شد. سپس فهرست نویسی، آشنایی با برگه گردان و نوشتن برگه های امانت و برگۀ کتاب و برچسب زدن و … به شکل عملی آموزش داده شد. تمام مراحل کار را هر یک از شرکت کنندگان بر روی یک کتاب انجام دادند.
پس از آن خانم شاهده سعیدی یک بار دیگر نوشتن گزارش های ماهانه، برگه های ارزیابی کتاب و برگه های فعالیت های کتابداران را آموزش دادند و به طور عملی پرکردن این برگه ها را با کتابداران کار کردند.
پس از تنفس و پذیرایی و پیش از پایان دوره ، دو نفر از اعضای سایت کتابک که وابسته به مؤسسه پژوهشی ادبیات کودکان است، این سایت را معرفی کردند. خانم ها عیوضی و اشرفی قسمت های مختلف سایت و نحوۀ استفاده از آن را گفتند و از کتابدارها خواستند در این زمینه با آن ها همکاری کنند.
و مراسم پایانی با اهدای گواهینامه به کتابداران و کمک کتابداران و تشکر و قدردانی از کلیۀ شرکت کنندگان برگزار شد. در این مراسم خانم منیر همایونی با بیان گزارش خلاصه ای از یک هفته کار انجام شده از تمام همکاران وعوامل اجرایی تشکر کردند و گلدان سرامیک یادبودی را که برای مدیر مجتمع آماده کرده بودند، به ایشان اهدا کردند.لازم به یادآوری است که این اثر کار هنرمند سفالگر آقای سعید فخر موسوی بود.
بعد از صرف ناهار و کمی استراحت گروه شرکت کنندگان همراه با هماهنگ کنندها برای خرید و گردش به شهر کرج رفتند . بعد از برگشتن از خرید ، گروه دور هم جمع شدند و برنامه ای تفریحی برای آشنایی با فرهنگ اقوام ایرانی برگزار شد. شرکت کنندگان لباس محلی پوشیده بودند و برنامۀ موسیقی ، شعر و گفت و گو دربارۀ آداب و رسوم برگزار کردند.
کتابداران کردستان که با لباس های کردی بسیار زیبا حضور داشتند پیرامون انواع پوشش در مناطق مختلف کردنشین و همچنین موسیقی و اشعاری که در جشن ها، عزاداری ها، زیارت ، اعیاد مذهبی، آئین نامه های ملی و … اجرا می کنند صحبت کردند.
کتابداران استان خراسان جنوبی از اشعار فراقی، دوبیتی ها و ترانه های محلی و موسیقی خاص خراسان و آداب و رسوم در مراسم مختلف از جمله در جشن عروسی و حنابندان و جهازکشان در روستاها گفتند که خیلی جالب بود و در مقایسه با آنچه امروز به تقلید از این مراسم در شهرها و به ویژه درتهران انجام می دهند بسیار کم رنگ شده است و بیشتر حال و هوای زرق و برق شهری دارد.
کتابداران استان های کرمان و سیستان و بلوچستان دربارۀ آداب و رسوم عروسی و حنابندان و موسیقی بلوچستان و شعرهایی که در این جشن ها می خوانند تعریف کردند. در این شب بسیار شادی بخش همۀ حاضران با فرهنگ اقوام مختلف ایران زمین آشنا شدند به طوری که اظهار علاقه زیادی کردند که به این استان ها سفر کنند و با دوستی ای که بین کتابداران ایجاد شده میزبان یکدیگر باشند و از نزدیک با زیبایی ها و تفاوت های سرزمین گذشتگان و هویت های تاریخی خود آشنا شوند.
صبح جمعه بعد از صرف صبحانه شرکت کنندگان سوار اتوبوس شدند تا هر یک با کوله باری از تجربیات جدید به مقصد خود بروند.
